Cara beruang matahari di Asia Tenggara diselamatkan dan dipantau dengan Google Earth

Cara beruang matahari di Asia Tenggara diselamatkan dan dipantau dengan Google Earth

Ditulis oleh: Raleigh Seamster, Pengurus Kanan Program, Google Earth Outreach

Beruang matahari di Asia tenggara sangat sesuai untuk persekitaran hutan mereka: padat, omnivor, dan dibina untuk memanjat pokok. Tidak seperti beruang Amerika Utara, beruang matahari menghabiskan sebahagian besar hidupnya di kanopi hutan, tidak lebih daripada mencari tempat yang baik untuk tidur di atas pokok.

Tetapi kehidupan beruang matahari penuh dengan cabaran, seperti mencari makanan secara berterusan dan ancaman daripada beruang matahari lain yang bersaing untuk mendapatkan wilayah. Dalam beberapa dekad kebelakangan ini, ancaman yang lebih berbahaya telah muncul: manusia yang menebang hutan, menceroboh habitat beruang matahari dengan pembangunan, dan memburu mereka untuk dijadikan makanan atau haiwan peliharaan.

Melihat beruang matahari yang dikurung serta keadaan di mana ia dipelihara, memberi kesan mendalam kepada ahli biologi hidupan liar Malaysia, Wong Siew Te dan memberikan inspirasi untuk penubuhannya Pusat Pemuliharaan Beruang Matahari Borneo (BSBCC) di Sandakan, Sabah, Malaysia. Wong menjadi pakar dalam kajian beruang matahari semasa belajar di Universiti Montana, di mana beliau mengembara ke Borneo untuk mengkaji spesies ini di habitat semula jadi mereka. Apa yang ditemuinya adalah populasi beruang liar yang terancam dan spesies yang sering disalah fahami di peringkat tempatan, dan hampir tidak dikenali serta kurang dihargai di peringkat global.

Gambar ihsan dari Pusat Pemuliharaan Beruang Matahari Borneo

Di hutan tebal, mencari tanda beruang matahari

Untuk mencapai matlamat pemuliharaan beruang matahari, tugas BSBCC bergantung pada lima teras: kebajikan, pemulihan, pendidikan, penyelidikan dan ekopelancongan. Pada peringkat awal, organisasi Wong diberikan kuasa untuk menyita beruang matahari yang dipelihara secara haram; hanya lebih 40 ekor beruang pada masa ini membentuk populasi beruang yang disimpan di rizab seluas 4,200 hektar bersebelahan dengan bangunan Pusat Pemuliharaan. Menyelamatkan beruang terus menjadi salah satu keutamaan organisasi. Jika beruang itu cukup muda, BSBCC akan cuba memulihkan mereka sepanjang hayat di dalam hutan.

Dalam usaha penyelidikannya, BSBCC turut menjalankan kajian terhadap beruang matahari di alam liar di Rizab Hidupan Liar Tabin (Tabin Wildlife Reserve) berdekatan, iaitu lebih 120,000 hektar. "Walaupun saya telah mengkaji beruang matahari selama 26 tahun, masih banyak yang perlu dipelajari tentang beruang matahari," kata Wong. "Habitat mereka terdiri daripada hutan tebal dan padat menjadikannya sangat mencabar untuk penyelidik menjalankan kajian, dan inilah sebab utama mengapa maklumat mengenai mereka masih sangat terhad."

Sebahagian besar kerja yang doijalankan oleh BSBCC bergantung pada Google Earth Pro dan imejan satelit yang digunakan oleh Wong dan penyelidik lain untuk lebih memahami kawasan perlindungan hidupan liar. "Imej-imej ini memberi kami pandangan terperinci mengenai topografi, jenis tumbuh-tumbuhan dan penggunaan tanah," kata Wong. "Sesetengah kawasan ini sangat terpencil sehinggakan peta terperinci tidak tersedia untuk mereka."

Wong dan rakan-rakannya mendapati bahawa menambahkan data peta mereka pada imejan satelit Google Earth boleh memberitahu mereka lebih banyak tentang habitat beruang matahari daripada peta topografi yang mudah. "Kami dapat mengenal pasti perbezaan antara kanopi hutan tua, hutan sekunder, dan pelbagai jenis tumbuh-tumbuhan," kata Wong.

Selain imej satelit beresolusi tinggi dari Google Earth, Wong turut menambah data daripada kamera jauh, kolar pemancar yang dipasang pada beruang yang dipulihkan, serta pemerhatian penyelidik di lapangan. Peta ini bukan sahaja menunjukkan lokasi beruang, kawasan jelajah, dan corak pergerakan mereka, tetapi juga membantu memahami jenis persekitaran yang mereka gemari serta bagaimana mereka bertindak balas terhadap gangguan habitat.

Kapsyen: Data dan pemerhatian tentang beruang madu ditindih pada Google Earth (Kredit: Pusat Pemuliharaan Beruang Matahari Borneo)

Wong dan pasukannya boleh menggunakan maklumat itu untuk mengelakkan beruang liar semasa perjalanan rehabilitasi di dalam hutan, memutuskan penempatan kamera jauh dan memilih kawasan yang memerlukan kajian lanjut. "Ini semua adalah maklumat penting untuk mengkaji ekologi beruang-semuanya bermula dengan peta," kata Wong.

Wong dan penyelidik lain juga menggunakan mudah alih Google Earth bersama-sama unit GPS untuk mencari jalan, yang bukan tugas kecil di bahagian dunia ini.

"Kadang-kadang kami perlu pergi jauh di luar jangkauan jalan raya, meredah hutan dan juga mengupah penduduk kampung tempatan untuk membawa kami ke laluan air dengan bot mereka," kata Wong. "Peta Google Earth membantu kami mencari laluan terbaik, paling selamat dan paling tidak memberi kesan ke tapak yang perlu kami lawati di dalam hutan."

Soalan juta dolar: Berapa banyak beruang matahari yang ada?

Melangkah ke hadapan, Wong dan pasukan penyelidiknya berharap dapat menggunakan Google Earth untuk menjawab apa yang beliau gelarkan sebagai "persoalan bernilai sejuta ringgit", iaitu berapa banyak beruang matahari yang masih wujud di hutan Malaysia? "Kami mempunyai seorang pelajar siswazah yang sedang membangunkan grid kamera jauh," jelas Wong. "Semoga jika kami dapat mengumpulkan data yang mencukupi daripada itu, kami boleh mencari cara untuk menganggarkan populasi dan kepadatan mereka."

Maklumat yang dikumpul daripada perangkap kamera akan membantu menentukan garis dasar untuk kajian masa depan–dan yang lebih penting, memberikan petunjuk tentang kesihatan habitat beruang matahari dan seterusnya, persekitaran yang lebih besar yang mereka kongsi dengan manusia.

"Sebagai ahli biologi, dan sebagai ahli ekologi hutan, saya tahu betapa halusnya ekosistem, dan betapa saling berkaitan unsur-unsur itu," kata Wong. "Apa yang berlaku dengan satu spesies mungkin akan menjejaskan yang lain. Dan inilah sebabnya mengapa memelihara beruang matahari adalah sangat penting."

谷歌地球 (Google Earth) 如何协助东南亚马来熊的救援与监测工作

作者：Raleigh Seamster，谷歌地球拓展项目高级经理

东南亚的马来熊完美适应了丛林环境：身形精巧、杂食性，并且擅长爬树。与北美洲的熊不同，马来熊大部分时间都在树冠层度过，最喜欢在树上找个好地方打盹。

然而，马来熊的生活充满挑战，例如需要不断寻找食物，以及来自其他争夺地盘的马来熊的威胁。近几十年里，出现了更危险的威胁：人类砍伐森林、开发项目侵占了马来熊的栖息地，并且为了食物和宠物等原因偷猎马来熊。

看到被圈养的熊以及它们所处的环境，深深地触动了马来西亚野生动物生物学家黄修德博士(Dr Wong Siew Te)，并激发了他创办婆罗洲马来熊保护中心 ( Bornean Sun Bear Conservation Centre, 简称 BSBCC）的灵感，该中心位于马来西亚沙巴山打根。黄博士在蒙大拿大学求学期间成为马来熊专家，并前往婆罗洲进行实地研究。他发现，野生的熊群正受到威胁，而且这个物种在当地被误解，在全球范围内也鲜为人知且不受重视。

黄博士说：“当我意识到鳄鱼养殖场、小型动物园、私人动物园等地方有多少马来熊时，我感到情况非常危急。它们通常被关在恶劣的环境中，并且患有许多严重的行为困扰。”

（图片由婆罗洲马来熊保护中心提供）

在茂密的森林中寻找马来熊的踪迹

为了实现马来熊保护的目标，BSBCC的工作依赖于五大支柱：福利、复原、教育、研究和生态旅游。早期，黄博士的组织获得了没收非法圈养马来熊的权力；目前，在保护中心建筑物毗邻的4,200公顷保护区内，生活着40多只熊。救援熊只仍然是该组织的首要任务之一。如果熊只足够年轻，婆罗洲马来熊保护中心会尝试将它们复原，让它们重返丛林生活。

为了进行研究，BSBCC还在附近的塔宾野生动物保护区（面积超过120,000公顷）研究野生马来熊。黄博士说：“即使我已经参与了26年，关于马来熊仍有许多需要学习的地方。它们的栖息地是极其茂密的森林，对于研究人员来说，这是一个极具挑战性的工作环境，这也是人们对它们知之甚少的原因。”

BSBCC的大部分工作都依赖于谷歌地球专业版（Google Earth Pro）和卫星图像，黄博士和其他研究人员利用这些图像来更好地了解野生动物保护区。黄博士说：“这些图像为我们提供了地形、植被和土地利用的详细视图。其中一些地区非常偏远，根本没有详细的地图。”

黄博士和他的同事发现，将他们的地图数据添加到谷歌地球的卫星图像中，可以比简单的地形图更详细地了解马来熊的栖息地。黄博士说：“我们可以区分原始森林、次生林和不同种类植被的树冠外观。”

在谷歌地球的高分辨率卫星图像上，黄博士添加了来自远程摄像机和安装在复原熊只身上的发射项圈的数据，以及研究人员自己的观察结果。然后，地图不仅提供了熊只的位置、活动范围和移动模式，还提供了它们偏好的环境类型以及它们对侵占的反应。

图片说明：关于马来熊的数据和观察结果叠加在谷歌地球上（图片来源：婆罗洲马来熊保护中心）

黄博士和他的团队可以利用这些信息，在森林中进行复原步行时避开野生熊只，决定远程摄像机的放置位置，并选择值得进一步研究的区域。黄博士说：“这些都是研究熊只生态的重要信息，一切都始于地图。”

黄博士和其他研究人员还将谷歌地球移动版与GPS设备一起使用，进行导航，此事在这个区域执行起来并非易事。

黄博士说：“有时我们必须远离道路，徒步穿越森林，甚至雇用当地村民用他们的船只带我们走水路。谷歌地球的地图帮助我们找到前往位于丛林中目的地最佳、最安全、以及影响最小的路线。”

最重要的问题：野生马来熊有多少只？

展望未来，谷歌地球和研究人员希望利用谷歌地球来回答他所说的“最重要的问题”：马来西亚野生环境中还有多少只马来熊？黄博士解释说：“我们有一位研究生正在努力设置远程摄像机网格。希望如果我们能够从中捕获足够的数据，我们就能找到估算种群数量和密度的方法。”

从摄像机陷阱收集的信息将有助于确定未来研究的基准，更重要的是，提供马来熊栖息地健康状况的指标，进而提供它们与人类共享的更大环境的指标。

黄博士说：“作为一名生物学家和森林生态学家，我知道生态系统有多么脆弱，以及各个要素之间是如何相互关联的。一个物种的遭遇很可能会影响其他物种。这也是保护马来熊如此重要的根本原因。”